Το καμπ της Σάμου αποτελεί την πρώτη κλειστή ελεγχόμενη δομή προσφύγων στην Ελλάδα.
Πολλές οργανώσεις την έχουν χαρακτηρίσει ως κέντρο-φυλακή ή ως δυστοπικό εφιάλτη.
Τα συρματοπλέγματά της είναι καινούργια και γυαλιστερά, δεδομένου ότι η δομή εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2021, όμως τι συμβαίνει εντός αυτής;
Η Adriana Tidona, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη μετανάστευση στην Ευρώπη επισκέφτηκε την κλειστή ελεγχόμενη δομή της Σάμου τον Νοέμβριο του 2021, την περίοδο που καταγγελίες για εγκλεισμό προσφύγων είδαν το φως της δημοσιότητας.
Η ίδια περιγράφει μια σειρά προβλημάτων που εντόπισε στο καμπ, με τη Διεθνή Αμνηστία να έχει ασκήσει άλλωστε και κριτική, σύμφωνα με την οποία οι κλειστές δομές βασίζονται στην ιδέα περιορισμού μετακίνησης και ελευθερίας των προσφύγων, δεδομένου ότι η έξοδος και η είσοδος σε αυτά ελέγχεται στενά, καθιστώντας την πολλές φορές αδύνατη.
Για την έξοδο και την είσοδο στο καμπ απαιτείται κάρτα ασύλου, που αποτελεί ουσιαστικά κάποιου είδους «ταυτότητας» για τους πρόσφυγες.
«Χωρίς την κάρτα αυτή δεν μπορούν να βγουν έξω» αναφέρει στο in.gr η Adriana Tidona. «Έτσι έχουν τα πράγματα από τις 16 Νοεμβρίου, το οποίο είναι ιδιαίτερα προβληματικό καθώς, σύμφωνα με την Αμνηστία, αποτελεί ένα είδος παράνομης κράτησης καθώς από την κυβέρνηση δεν υιοθέτησε το μέτρο με διαφανή τρόπο. Η απόφαση αυτή πάρθηκε από τη μια μέρα στην άλλη».
Σύμφωνα με την ίδια, τουλάχιστον 100 πρόσφυγες ήταν επηρεασμένη μέχρι και τις 2 Δεκεμβρίου.
Μάλιστα όπως αναφέρει και η ίδια, το Διοικητικό Δικαστήριο Σύρου έκρινε την απαγόρευση εξόδου ενός Αφγανού πρόσφυγα από το καμπ παράνομη. «Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως οι περιορισμοί που έχουν επιβληθεί σε όλους τους πρόσφυγες είναι παράνομοι», εξηγεί, «αλλά αποτελεί ένα θετικό παράγοντα ότι, ακόμα σε για μία υπόθεση, η κράτηση κρίθηκε παράνομη, το οποίο είναι πολύ σημαντικό».
Στην άλλη άκρη του νησιού
Η κλειστή δομή είναι απομονωμένη από το υπόλοιπο νησί, στην περιοχή του Ζερβού, μακριά από το κέντρο.
«Είναι περίπου 15 λεπτά με το αμάξι» αναφέρει η Adriana. «Χρειάστηκε να πάρουμε ταξί για να πάμε, κάτι που είναι βεβαίως ανέφικτο για έναν πρόσφυγα. Υπάρχει βέβαια και λεωφορείο το οποίο μετέφερα τους πρόσφυγες από το καμπ στο κέντρο, το οποίο έχει ωστόσο αραιά δρομολόγια και θα πρέπει να πληρώσει κανείς εισιτήριο, το οποίο είναι επίσης προβληματικό, και σαφώς οι πρόσφυγε δεν γίνεται να κάνουν τον δρόμο αυτόν με τα πόδια», εξηγεί.
«Η όψη του καμπ, που θυμίζει δομή κράτησης, είναι επίσης ένα ζήτημα. Το μιλιταριστικό στυλ της δομής, η περίφραξη τύπου ΝΑΤΟ, οι πόρτες με τις μπάρες στην είσοδο που λειτουργούν με κάρτες κι οι ιδιωτικοί φύλακες μαζί με τους αστυνομικούς που φρουρούν την δομή, δημιουργούν ένα καταθλιπτικό αίσθημα», αναφέρει η Adriana.
«Είναι μια δομή υψίστης ασφαλείας που αφενός δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας στους πρόσφυγες, αφετέρου δημιουργεί ένα απειλητικό προς τους διαμένοντες κλίμα και σαφώς δεν συνάδει με τη φιλόξενη ατμόσφαιρα που θα έπρεπε να δίνει μια εγκατάσταση υποδοχής».
«Θα πρέπει ωστόσο να έχουμε υπόψιν πως πολλοί από τους διαμένοντες στην κλειστή δομή της Σάμου προέρχονται από το καμπ που ήταν στο Βαθύ, στην οποία η κατάσταση ήταν απαράδεκτη. Ξεσπούσαν συνεχώς εντάσεις και πυρκαγιές. Υπήρχε τρομερή αίσθηση ανασφάλειας, οπότε για κάποιους πρόσφυγες, η κλειστή δομή αποτελεί εξέλιξη, ως έναν βαθμό. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η συγκεκριμένη δομή αποτελεί πρότυπο καμπ επειδή η προηγούμενη ήταν φρικτή» σημειώνει η Adriana.
οι υπηρεσίες που παρέχονται από τις ΜΚΟ στο καμπ είναι περιορισμένες. Λίγες είναι εκείνες που λειτουργούν εντός της δομής και έχουν δημιουργήσει κάποιες αχτίδες αισιοδοξίας. Για παράδειγμα έχουν φτιάξει κάποιες καφετέριες και αθλητικές δραστηριότητες.
Επίσης έξω από τη δομή λειτουργεί η λεγόμενη «Alpha Land», με πρωτοβουλία αλληλέγγυων, όπου παρέχεται ιατρική περίθαλψη, προγράμματα εκμάθησης γλωσσών, καθώς κι άλλες δραστηριότητες.
Η πρωτοβουλία μετακινήθηκε από το Βαθύ έξω από την κλειστή δομή, για να είναι πιο κοντά στους πρόσφυγες. «Ωστόσο, αυτοί οι πρόσφυγες που δεν μπορούν να βγουν από το καμπ, δεν μπορούν να συμμετέχουν στις δραστηριότητες αυτές», αναφέρει η Adriana.
«Είχαμε αυτή το περίεργο αίσθημα, όταν μιλήσαμε με πρόσφυγες, πως οι συνθήκες εντός της δομής ήταν καλές, δεδομένου ότι είχαν μια σκεπή πάνω από το κεφάλι τους. Όμως, την ίδια στιγμή ένιωθαν φυλακισμένοι και στερούνται κάποιες από τις καθημερινές τους συνήθειες, επειδή δεν μπορούσαν να βγουν έξω», περιγράφει η ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Πρόκειται για δίκοπο μαχαίρι» αναφέρει «και οι πρόσφυγες δεν θα έπρεπε να είναι σε θέση να επιλέξουν τι από τα δύο θέλουν, είτε να έχουν κάπου να μένουν ή να συμμετέχουν σε δραστηριότητες οι οποίες επιδρούν θετικά στην ψυχική και σωματική τους υγεία».
